دیابت چیست؟ علائم دیابت چیست؟ دیابت چه عوارضی دارد؟ چگونه می توانیم دیابت را درمان کنیم؟ چگونه از بیماران دیابتی مراقبت کنیم؟ شاید این سوالات برای شما هم پیش آمده باشد. دیابت که بیشتر به نام بیماری قند شناخته می‌شود یک دیابت یک وضعیت جدی است که سطح قند خون را به مقدار خیلی زیاد بالا می برد. این بیماری که شایع‌ترین اختلال متابولیکی در دنیای امروز نامیده می شود، هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری را برای افراد مبتلا به دیابت به جا می گذارد.

در این مطلب از ایران اسمارت به بررسی کامل بیماری دیابت، انواع آن، علائم دیابت، عوارض دیابت و نحوه مراقبت از بیماران دیابتی می پردازیم، تا پاسخگوی تمام سوالات پیش آمده برای شما را باشیم. پس ما را تا پایان همراهی کنید.

 

دیابت چیست؟

 

 

 دیابت یک نوع اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن می باشد که بر اثر قطع تولید انسولین و یا عدم کارکرد مناسب آن در بدن ایجاد می شود و عواملی مانند عوامل ژنتیکی و محیطی نقش مهمی را در بروز دیابت ایفا می کنند.

در حالت طبیعی، غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می‌شود. قند از معده وارد جریان خون شده و سپس توسط هورمون انسولین ترشح شده از لوزالمعده (پانکراس) از جریان خون وارد سلول‌های بدن می شود و مقدار قند خون در حد طبیعی و متعادل باقی می ماند. انسولین هورمونی است که مواد غذایی قندی و نشاسته و… را در بدن به انرژی تبدیل می کند ولی در بیماران دیابتی، انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود نمی تواند به وظایف خود به خوبی عمل کند. بدین ترتیب قند خون قادر نیست به طور موثر به سلول‌های بدن شود و در نتیجه مقدار آن در خون بالا می‌رود.

 

انواع دیابت

 

انواع دیابت عبارتند از دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری.

 

دیابت نوع 1

دیابت نوع 1 در هر سنی اتفاق می افتد ولی در بین کودکان و نوجوانان شیوع بیشتری دارد. در دیابت نوع 1 که در گذشته با نام دیابت وابسته به انسولین شناخته می شد، لوزالمعده قادر به تولید هورمون انسولین نمی باشد. در واقع دیابت نوع 1 را می توان یک بیماری خود ایمنی دانست به گونه ای که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند و سلول‌های سازنده‌ی انسولین در پانکراس را از بین می‌برد. در این نوع دیابت عواملی نظیر وراثت، بیماری‌های ویروسی، کاهش سطح ویتامین و آسیب سلول‌های غده لوزالمعده D احتمال ابتلا به این نوع دیابت را افزایش می‌دهند.

 

دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 از دیابت نوع 1 بسیار شایع تر می باشد و زمانی اتفاق می افتد که غده لوزالمعده توانایی لازم برای تولید انسولین کافی را نداشته باشد. عموما بیشتر افراد مسن ( بالای 40 سال) به این بیماری مبتلا می شوند. عواملی نظیر چاقی، وراثت، فشار خون بالا، بالا بودن سطح کلسترول، تری گلیسیرید خون، بالا رفتن سن، سابقه دیابت‌های بارداری، سندرم تخمدان پلی کیستیک را می توان از عوامل اصلی و موثر در ابتلا به دیابت نوع 2 نام برد.

معمولا ديابت نوع 2  با رژيم غذايي مناسب، ورزش و در صورت لزوم با  مصرف قرص كنترل مي شود. ولی در صورتیکه لوزالمعده بیمار بيش از حد تنبل شود و يا در موارد خاص ديگر، بیمار به دریافت انسولين نياز پيدا خواهد کرد.

 

دیابت بارداری

 دیابت بارداری نوعی اختلال است که در برخی از زنان بالای 25 سال پس از بارداری و بدون هیچ سابقه دیابت ایجاد می شود. در دوران بارداری، جفت هورمون‌هایی ترشح می‌کند که می‌تواند منجر به افزایش قند خون مادر شود. در حالت طبیعی، لوزالمعده با ترشح کافی انسولین می تواند این افزایش را کنترل کند ولی اگر به هر دلیلی لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی نشود، سطح قند خون خانم باردار افزایش می‌یابد و منجر به دیابت بارداری می‌شود. این نوع دیابت جنبه وراثتی ندارد و زنان آفریقایی-آمریکایی ، آسیایی یا هندی-آمریکایی نسبت به سایر نژادها مستعد ابتلا به این اختلال هستند.

 

علائم دیابت چیست؟

 

 

1-خشکی دهان و تشنگی مفرط

خشکی دهان و تشنگی مفرط از علائم اصلی بیماری دیابت محسوب می شود. در بیماران دیابتی حجم ادرار افزایش می‌ یابد و در نتیجه شخص آب زیادی از دست می دهد. به همین دلیل فرد  دچار تشنگی مفرط می شود، به گونه ای که تنها با مصرف آب بیشتر، تشنگی او برطرف نمی‌شود. اگر شما نیز دائما احساس تشنگی می کنید و با آب تشنگی شما برطرف نمی‌شود، ممکن است به دیابت مبتلا باشید.

 

2-گرسنگی مفرط

گرسنگی مفرط از دیگر علائم بیماران دیلبتی می باشد. بیماران دیابتی نسبت به افراد سال ، گرسنگی بیشتری را تحمل می‌ کنند. آن‌ها مدام احساس گرسنگی می کنند زیرا بدن آنها نمی تواند قند موجود در خون را به انرژی تبدیل کند و سلول‌ها با کمبود انرژی روبرو هستند. بنابراین به صورت خودکار، بدن پیغام گرسنگی می‌دهد. نکته مهم اینجاست که با خوردن غذای بیشتر، گرسنگی آنها برطرف نمی شود. زیرا دلیل اصلی آن دیابت است. اگر شما نیز دائما این احساس را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید. البته اختلالاتی نظیر افسردگی یا استرس نیز منجر به بروز گرسنگی مفرط می شوند، بنابراین اصلا نگران نباشید.

 

3- تکرر ادرار

یکی از شایع‌ترین علائم اولیه بیماری دیابت نوع 1 یا 2، تکرر ادرار یا افزایش غیر عادی میزان ادرار می‌باشد. زیرا در بیماران دیابتی با افزایش میزان قند خون، کلیه‌ها باید کار بیشتری انجام دهند تا  بتوانند قند اضافی را فیلتر کرده و از بدن خارج کنند. بنابراین، اگر نصف شب احساس کردید مثانه شما پر شده و به دسشویی نیاز دارید، حتما با یک پزشک مشورت کنید زیرا این می‌تواند یکی از نشانه های بروز دیابت باشد.

 

4-بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا

بی‌حسی در دستان، انگشت‌های دست و پا و یا ضعف در پاها نیز می‌تواند از دیگر علائم دیابت باشد. قند خون بالا در بیماران دیابتی،گردش خون را دچار اختلال کرده و باعث آسیب عصبی می‌شود. درنتیجه اگر قند خون کنترل نشود؛ به احتمال زیاد شخص بیمار دچار مشکلات عروقی خواهد شد.
 

5-کاهش وزن غیرمنتظره
 

اگر در زمان کوتاهی به طور غیر عادی وزن کم کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا کاهش وزن ناگهانی نیز از علائم ابتلا به دیابت می باشد. اگر مبتلایان به دیابت قند خون را کنترل نکنند، در زمان کوتاهی وزن نسبتا زیادی را از دست خواهند داد زیرا هم بدن در اثر تکرر ادرار، کم آب می‌شود و هم اینکه سلول‌های بدن قادر نیستند تا قند خون را به انرژی تبدیل کنند. همچنین از آنجا که بدن قادر به ترشح انسولین کافی نیستند، سلول‌ها پروتئین موجود در ماهیچه‌ها را شکسته و از آن به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند و درنتیجه  فرد دچار کاهش وزن ناگهانی می‌شود.

 

6-تغییرات پوستی ناخوشایند، خارش و خشکی پوست

دیابت، سیستم گردش خون مبتلایان به این بیماری را دچار اختلال می‌کند و درنتیجه غدد تعریق به خوبی کار خود را انجام نمی دهند و در نهایت فرد به خشکی پوست دچار می شود. در ادامه خشکی پوست باعث التهاب‌های باکتریایی در پوست شده و خارش پوستی را به دنبال خواهد داشت.

 

7-تاری دید

ضعف ناگهانی بینایی یعنی تاری یا مشکل در تمرکز دید را می توان از علائم بروز بیماری دیابت نام برد. با افزایش قند خون، بدن مبتلایان به دیابت منجر به تغییرات الکترولیتی شده و عنبیه را ملتهب می‌سازد. با مراجعه به پزشک و کنترل قند خون، التهابات عنبیه نیز پایان یافته و دید شخص بیمار به حالت عادی باز می گردد.
 

8-عفونت های اداری و ژنیتال

عفونت های پوستی یا عفونت های ادراری یا ژنیتال(دستگاه تناسلی) مانند عفونت بالانیت ( التهاب سر آلت تناسلی مرد)، قارچ های واژینال یا عفونت مثانه نیز از جمله علائم قند خون بالا و دیابت می باشد.

 

عوارض دیابت چیست؟

 

 

دیابت نیز مانند هر بیماری دیگری عوارضی را به دنبال دارد. عوارض دیابت به دو دسته، عواض زودرس و عوارض دیررس تقسیم می شود. عوارض زودرس مشکلاتی هستند که به صورت ناگهانی و در زمان خیلی کوتاه اتفاق می افتند ولی عوارض دیررس در دراز مدت برای بیمار مشکل ساز می شوند.

 

عوارض زودرس دیابت

کما و هیپو گلاسمی از عوارض زودرس دیابت محسوب می شوند که به دلیل ناپرهیزی فرد به طور ناگهانی به وجود می آیند.

 

کما:  افزایش بیش از حد قند خون و عدم کنترل آن توسط بیمار می تواند منجر به ایجاد کما شود. کمای دیابیتی و کمای هایپر اوسمولار دو نوع کمایی است که  به دلیل افزایش قند خون اتفاق می افتد. این دو مورد کما که ممکن است به صورت ناگهانی اتفاق بیافتند در ابتدا با نشانه هایی از قبیل سرگیجه، سردرد، احساس خستگی،گیجی، سستی و تشنگی همراه است. اگر فرد بیمار نتواند قند خون را پایین بیاورد و ان را کنترل کند، احتمالا به کما می رود.

هیپو گلیسمی: هیپو گلاسمی از دیگر عوارض زودرس دیابت است که در اثر کاهش بیش از اندازه قند خون اتفاق می افتد. رنگ پریدگی، سرگیجه، طپش قلب، لرزش وگرسنگی از نشانه های هیپوگلیسمی می باشد.

 

عوارض دیررس دیابت

 

فشار خون : فشار خون از شایع ترین عوارض دیررس دیابت به شمار می آید. مقاومت بدن بیمار نسبت به انسولین در دراز مدت منجر به تنگ شدن رگ های بدن و فشار خون می شود.

رتینوپاتی: دیابت به اعصاب حساس و ریز چشم فشار وارد می کند و در طولانی مدت باعث ضعف بینایی و حتی منجر به نابینایی فرد می شود.

آسیب به کلیه ها:  آسیب به کلیه ها از دیگر عوامل دیررس دیابت است که بیماران دیابتی را درگیر خود می کند و ممکن است حتی کلیه ها را نیز از کار بیاندازد.

عارضه های قلبی و زخم دیابت: عارضه های قلبی و زخم دیابت از دیگر عوارض دیابت است که در صورت عدم کنترل قند خون ایجاد می شوند.

 

درمان دیابت چیست؟

 

این بیماران برای درمان دیابت خود باید حتما به پزشک مراجعه کنند. زیرا این یک بیماری جدی است که فرد به تنهایی نمی تواند آن را درمان کند. درمان دیابت به بررسی مداوم سطح قند خون به همراه مصرف دارو، ورزش و رژیم غذایی مناسب نیاز دارد. بیماران دیابتی نوع 1  می توانند با تزریق انسولین قند خون خود را کنترل کنند ولی بیماران دیابت نوع 2 به انسولین وابسته نیستند و می توانند با مصرف قرص و کاهش وزن قند خون خود را کنترل کنند.

 

مراقبت از بیماران دیابتی

 

 

بیماری دیابت درمان قطعی ندارد و پذیرش آن برای افراد آسان نیست. این افراد باید تغییرات اساسی در زندگی خود ایجاد کنند و به مراقبت نیاز دارند. برای مراقبت بهتر از عزیزان دیابتی خود ابتدا بهتر است در مورد این بیماری خوب تحقیق کنید و همه چیز را در مورد آن یاد بگیرید. سپس روحیه خود را حفظ کنید و با او همدردی کرده و امید دهید. زیرا افراد دیابتی در اوایل بیماری احساس نا امیدی و درماندگی می کنند و روحیه خود را از دست می دهند.

رژیم دیابت همان رژیم سالمی است که هر شخص باید داشته باشد پس با او همراه شوید. غذایی را که او می خورد، شما نیز بخورید و از خریدن خوراکی های ممنوعه مانند شیرین، شکلات، نوشابه و ... خودداری کنید و به جای آن میوه‌های تازه، سبزیجات، گندم با سبوس و گوشت بدون چربی را در سبد روزانه خود قرار دهید. او را تشویق به ورزش کنید و اگر می‌توانید با او به ورزش بروید. قدم زدن، دویدن آرام، دوچرخه‌سواری، شنا و حرکات ائروبیک همگی فعالیت‌های مناسبی هستند که تحرک کافی را برای هر دوی شما ایجاد می‌کنند.

با این وجود مراقبت از بیماران دیابتی براحتی امکانپزیر نمی باشد زیرا شما نمی توانید هر لحظه و در همه جا در کنار او باشید. خوشبختانه امروزه با پيشرفت هاي تکنولوژي و با کمک فناوری ردیاب، خانواده های نگران می توانند بدون سلب اختیارات و استقلال بیمار خود، نظارتی مستمر بر رفتار و کارهای آنها داشته باشند. استفاده از ردیاب شخصی گامی موثر در جهت مراقبت از فرد دیابتی خانواده به شمار می آید. زیرا می توانیم در هر لحظه از زمان از وضعیت و موقعیت مکانی او باخبر شویم و در صورت لزوم به طور شخصی و یا از طریق مناسب به کمک او برسیم.